Nghề Phóng Viên bên Mỹ có bị đem qua Tàu hay Ấn Độ không? Chắc Trump làm TT thì yên tâm không sợ mất job rồi phải không?

Khi ông Steven King của Cộng hòa đánh bại lại đối thủ Dân chủ Kim Weaver trong cuộc đua giành ghế 4th district ở tiểu bang  Iowa tháng 11 vừa qua , The Washington Post có viết bài “Republicans retained control of the House and lost only a handful of seats from their commanding majority,” the article read, “a stunning reversal of fortune after many GOP leaders feared double-digit losses.”

 "Đảng Cộng hòa vẫn giữ quyền kiểm soát Hạ Viện và mất chỉ có một ít chỗ từ phe đa số của họ", bài viết diển tả, "một sự đảo ngược tuyệt vời  sau khi nhiều nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa lo sợ thua nhiều hơn một chục (hai con số nghĩa là 10 trở lên)."  

Bài viết với sự rõ nét và cảm hứng mà phóng viên từ báo này được thiên hạ công nhận và  biết đến từ xưa tới giờ.

 Nhưng có một sự khác biệt quan trọng: Nó được tạo ra bởi Heliograf, một cái “bot” (như là robot) lần đầu được xử dụng để viết bài xuat hiện trên trang web của báo năm vừa qua và đánh dấu việc sử dụng tinh vi nhất của, AI, Artificial Inteligence, trí tuệ nhân tạo,  trong ngành báo chí cho đến nay.

Khi Jeff Bezos ( founder của Amazon) mua lại tờ báo Washington Post  năm 2013, AI trong lãnh vực báo chí là còn ở trong giai đoạn trứng nước. Nhưng chiến lược gia tại báo này  nhìn thấy tiềm năng cho một hệ thống AI mà có thể tạo ra bài viết  và giải thích sự kiện trong đó một cách sâu sắc. Hơn thế nữa, họ muốn có một hệ thống mà có thể thúc đẩy "sự tương tác liền mạch ?" giữa con người và máy.

Sau một vài tháng phát triển, Heliograf ra mắt năm ngoái. Một phiên bản đầu autopublished câu chuyện về Olympic Rio; một phiên bản cao cấp hơn, với một giọng nói biên tập mạnh mẽ hơn, nhanh chóng được giới thiệu để cover cuộc bầu cử.

 Nó hoạt động như thế này: Biên tập viên tạo ra cái mẫu tường thuật (narrative  templates) cho những câu chuyện, bao gồm các 1) cụm từ chánh dùng để tìm kiếm tin tức và 2) cái kết cuộc mà phóng viên muốn kết luận. Sau đó họ dùng Heliograf gắn nó vô mấy cái kho dữ kiện ( database sources), trong trường hợp này là kho dữ kiện (clearing house) của các cuộc bầu cử, VoteSmart.org. Cá1 software Heliograf xác định dữ liệu có liên quan, phù hợp với các cụm từ tương ứng trong các mẫu, kết hợp chúng, và sau đó xuất bản các phiên bản khác nhau dựa trên nhiều nền tảng khác nhau. Cái system  cũng có thể cảnh báo  alert/flag)  phóng viên qua cái có tên là Slack,về mọi bất thường mà nó tìm thấy trong trường hợp, dữ liệu tìm được nó khác nhiều  hơn so với dự đoán thông thường, để phóng viên để ý tới và họ có thể điều tra thêm.

Mục đích chính của các dự án vào thời điểm này là. Tăng lượng khán giả của mình. Thay vì nhắm mục tiêu vào một đối tượng rộng lớn với một số lượng nhỏ các câu chuyện mà nó đòi hỏi người viết nhiều thời giờ, Heliograf có thể nhắm mục tiêu vào nhiều nhóm khán giả nhỏ với một số lượng lớn các câu chuyện viết tự động để thích hợp các chủ đề trong vùng. Có thể không có một đối tượng độc giả rộng lớn cho những câu chuyện về cuộc chạy ở district 4^th ở Iowa, nhưng chắc là có một số độc giả muốn coi, các hãng tin địa phương lúng túng kẹt thiếu resource, các bài viết tự động của Washington Post có thể khai thác vấn đề này hiệu quả hơn là báo địa phương.

Tự động hóa không phải để thay thế phóng viên giỏi hay bình luận gia xuất sắc, không có cái AI nào ở thời điểm này có thể làm thế được sự suy nghĩ của con người được. Nó giúp người viết báo không cần phải lục lọi check, tìm, kiểm soát dữ kiện để viết bài, cho họ có nhiều thời giờ đễ suy nghĩ và bình luận hơn.

Tin tức cho thấy là ngay cả tới vấn đề viết lách, tự động hóa cũng đã tới mức là robot AI có thể làm được không thua gì một PV chuyên môn trong việc viết bài tổng hợp tin tức từ nguồn khác nhau, ít phân tích bình luận theo cái nhìn riêng của mình . Thành ra cái vấn đề đem job về Mỹ, tuy là một việc nhiều người quan tâm, một việc quan trọng cần quan tâm,  nhưng chuyện củng đáng cần bàn cải hơn là làm sao giữ jobs cho con người,  trong khi  một cái robot nó có thể thế cả trăm người làm việc trước đó.

Nếu cứ chổng khu lên đòi đem job về mà không care sự thật là cái gì làm mất jobs hay không biết cái gì con người phải chuẩn bị để thích hợp cho công việc trong thời đại mới này, thì mình tự hại mình. Cái này không phải chuyện 10, 20  năm tới. Nó ngay bây giờ và ngưởi ta đang sử dụng nó trong sản xuất kiếm tiền thiệt chớ không phải chuyện trong lab còn nghiên cứu gì hết. Cái tiến bộ của kỷ thuật nó phát triền nhanh hơn cả những người nghiên cứu và chế ra nó có thể tưởng tượng được.

Mấy ngày nay, thấy nhiều người nổi tiếng trong business lên tiếng về cái sự kiện này. Mark Cuban tỷ phú ở Dallas, Bill Gates nói về nếu con người đi làm bị đánh thuế, thì robot làm cũng phải đóng thuế và lấy tiền đó nuôi và retrain người mất việc. Thằng cha Jim Cramer chuyên nói về mua bán stock, ngày thường hay nghi ngờ và nói xe tự lái là chưa ready, hãng Alphabet ( google) mời chả lên xe Waymo tự lái, thử cho biết. Sau khi làm một chuyến demo về cái xe này, nói nó an toàn và chả tin nó hơn con người lái mà lo text hay nghe nhạc hay uống cà fe khi lái xe.

Muốn la cở nào la, muốn đòi cô lập cái gì cô lập, muốn dổ thừa ai thì đổ thừa, muốn tin ai thì tin. Tiến bộ của khoa học thật sự thay đổi cuộc sống của con người ngay lúc này. Người thức thời cần có cái nhìn toàn diện để biết phài cần làm gì, phài chỉ đường cho con cái mình thế nào, để chúng nó chuẩn bị cho cuộc sống thời a la mode go AI này.