Không biết đường nào mà mò. Cẩm nang mò cho đúng chổ ngứa.

Thời của Trump nó tạo ra một loạt các chuyện xảo trá, chuyện không nói có, chuyện có nói là người ta ghét nên gièm pha. Hể cái chuyện gì mà không có ích lợi trực tiếp cho gia đình mình thì là sai hết.

Dân chủ, luân lý, sự thật, công bằng, lòng trắc ẩn, công lý, lãnh đạo là những virtues (đức hạnh) làm cho con người khác con thú vật khác, không hiện hữu và tồn tại trong con người và gia đình Trump.

Vì vậy người ta thấy trên TV, Internet, Radio, Facebook, Twitter v.v. lung tung ben, lộn xà ngầu. tin tức từ các nguồn anonymous (dấu mặt) khác nhau, không biết đâu mà mò, rờ tầm bậy tầm bạ không trúng chổ sướng mà có thể là phỏng tay hại thân.

Để giúp cho thiên hạ biết đường rờ cho đúng chổ, ai nói tin được, không tin được. Tôi sưu tầm và viết ra lại cẩm nang rờ cho đã ngứa, mò cho đúng chổ sướng, không thôi thì vô hình chung lại trở thành người xúi bậy bạ, không những truyền bá chuyện sai mà còn cho thấy mình ngu mà hay nói chuyện dao to búa lớn một cách vô lối, giống như mấy cái loa phóng thanh tuyên truyền của VC bên quê cũ, nơi mà mình trốn chạy cái loa nói bá láp phục vụ lợi ích riêng tư bè nhóm, còn dân thì sống chết mặc bây này.

Cái mức độ tin tưởng của người dấu mặt (anonymous) được xắp xếp theo thứ tự từ nhiều tới ít ( 1-đáng tin, 6 – ít tin hơn)

1-      Tin tức của người dấu mặt ( anonymous) từ các tổ chức ( organization) thí dụ như White House officials ( nhân viên nhà trắng), Pentagon officials ( nhân viên bộ quốc phòng) hay Clinton campaign officials ( nhân viên tranh cử của Clinton) v.v.

Thí dụ tin tức ghi nguồn là “ State Department officials” “Quan chức bộ ngoại giao”.

Bộ ngoại giao nó có gần 70 ngàn người làm việc, khi ký giả nó nói là tin tức từ quan chức bộ ngoại giao không có nghĩa là nó lu bu chạy tới chạy lui phỏng vấn hết 70 chục ngàn người này để lấy tin.

Một câu chuyện được viết với tin tức lấy từ nguồn một cái bộ lớn, đăng trên báo lớn như Washington Post hay New York Times như vậy thường như là gần như chắc cú là câu chuyện đã được ký giả cho người phát ngôn chính thức của cái bộ đó biết trước để người này có cơ hội cự nự nói lên cái ý của họ trước khi báo lên khuôn.

Nếu một câu chuyện đăng báo mà có câu viết là “ quan chức bộ ngoại giao nói:  blah blah blah…” mà không nói tên quan chức nào nói cho rõ ràng thì người đọc có thể tin rằng đây là tin tức được các quan chức cao cấp của bộ ngoại giao cho phép lộ ra. Có thể bộ ngoại giao muốn ông bộ trưởng thông báo một chính sách gì đó mà không dùng người phát ngôn viên trực tiếp. Một cái tin tức từ người dấu mặt từ bộ ngoại giao không nhứt thiết là người trong đó muốn tố hay lật chuyện xấu trong quần của bộ này cho người đọc coi hay họ muốn nói xấu mấy ông xếp.

Hai thứ mà người đọc cần để ý với cái nguồn ẩn danh từ các bộ là: Một, nó có thể dùng để phản ảnh một điều mà họ không vừa ý với bài báo nhưng không muốn trực tiếp nói là ai từ cái bộ đó muốn chỉ trích báo chí. Hai là, nó được các quan chức tung ra để thăm dò dư luận chớ không phải là thật sự muốn tiến hành hoành thành chuyện mà báo đăng.



2-      Nguồn ẩn danh là “người quen của X” “ a person familiar with person X’s thinking” hay associates of person X”

Cái nguồn ẩn danh từ người quen thật sự rất là đáng tin . Lý do là Washington Post hay CNN sẻ không đăng cái này nếu nó không chắc chắn là ai. Vì khi người X có thể nói là tôi không biết gì về cái viết trong bài báo, thì báo chí sẻ khui ra người quen với X là ai, nếu không biết người quen với X này chắc chắn thì sẻ bị người X buộc tội nói láo là đăng chuyện xạo không chính xác.

Thông thường thì cái người quen với người X thì là phóng viên đã nói chuyện và nguồn chính là người X hay một người mà người X tín cẩn cho đại diện mình nói. Trong vụ Comey bị Trump đuổi, nhiều bài viết có nguồn là “ associates of Comey” là “người thân tín của Comey”, một giáo sư luật ở Columbia University, được Comey ủy quyền tung tin ra cho báo chí.

Cái này cần nghi ngờ là vì ở một thời điểm, người tung tin không muốn đi vô chi tiết bị gặng hỏi, cho nên cái câu chuyện ở mức độ tổng quát là chính xác, nhưng chi tiết có thể không.

3-      Cái nguồn ẩn danh từ tòa hay cảnh sát, The law.

Bài viết  nguồn viết là từ “ law enforcement official” “quan chức tòa án/cảnh sát, FBI”.

Nó giống như nói trong phần 1- vì nó là một cơ quan công quyền.


4-      Cái nguồn từ cơ quan tình báo- The spies.

Cái cần cẩn thận là Mỹ nó có cả 6-7 cơ quan tình báo khác nhau, FBI, Secret Service … mổi một cơ quan nó có nhu cầu phục vụ khác nhau cho nên một thằng nói đúng nhiều khi thằng khác không biết thì nói là sai. Nhưng khi tất cả 6-7 cơ quan nói và xác nhận giống nhau về một dữ kiện nào đó từ nhiều góc cạnh khác nhau thì nó là chắc cú rồi. Như trong trường hợp về vụ Nga phá bầu cử Mỹ, tất cả 6-7 cơ quan tình báo Mỹ và cả Pháp, Anh, Đức đều có bằng chứng để kết luận là Nga làm, chỉ có Trump là chối quanh co, nhưng bây giờ cho thấy con trai, con rể, chủ tịch ban vận động tranh cử dều nhận tội là có gặp và nói chuyện với người Nga về vụ bầu cử. Chuyện mà lúc trước tới giờ Trump chối là không có xảy ra. Cái chuyện gặp hay không với người Nga không phải là phạm pháp, nhưng chối và nói láo giờ bị phát hiện thì mới là đi ở tù về tội nói láo.

Cái làm người ta không tin nguồn từ tình báo là khi biểu nó nới cái nguồn từ đâu, như thế nào, nó mà nói ra thì làm sao làm tình báo gián điệp được vì thiên hạ biết được bí mật nghề nghiệp dẩn tới điệp viên mật bị lộ và bị cắt cổ.

5-      Nguồn từ chính trị gia và những người làm việc cho họ.

Bài viết mà nói nguồn giấu tên như “ administration officials” hay “ Congressional Officilas”

Những người này không phải là nhân viên công chức nhà nước mà là họ nhận lệnh trực tiếp từ bộ phận chính trị nhà trắng hay bộ phận chính trị quốc hội. Chính xác hay không tùy thuộc vào cái mà họ muốn mình nghe. Ai tin politician nói? Cần xét lại cho kỹ càng.

6-      Nguồn mà không có nghĩa lý gì hết.

Cái này nhiều lắm như “People familiar with investigation” “ người quen biết với cuộc điều tra”, “ former officials” “ cựu quan chức”, “Republican Strategist” “ Chiến lược gia Cộng Hòa”. Tất cà nguốn ẩn danh từ mấy cái danh xưng này là dân làm mướn bàn cãi ăn tiền giờ. Nghe nó nói vì nó là chuyên gia về nói và có kiến thức về chuyên đang bàn tán. Tin nó thì cần phải cần nhiều dữ kiện khác.

Tóm lại nguồn giấu mặt làm mù mờ câu chuyện, nhưng không có nó, không nhiều người dám nói ra. Vì vậy cần động nảo và để ý nghe rồi mới biết cái gì đúng sai. Lờ mờ thì bị người khác gạt bỏ phiếu cho người chống lại quyền lợi thật của bản thân mình. Boat people chống nhận tỵ nạn, Bệnh cùi hủi chống Obamacare, dân Mít mà chống bình quyền khi đi học hay đi làm, ăn welfare ủng hộ giảm thuế triệu phú, đi chùa nhà thờ mà chống tự do thờ phượng hạn chế sinh hoạt tôn giáo. Trước mắt thì như là mình thức thời hiểu biết hay lắm, nhưng khi đào sâu vô và hệ lụy đường dài thì là bị xúi ăn cứt gà còn khen ngon nữa chớ. Ai củng ít nhất một lần bị gạt. Cái khó là có nhận ra để không còn bị lừa hoài